Hình như tinh thần họ bị lỏng lẻo. Đó là tâm trạng của một bạn trai thường có quả tim tế nhị, trong sạch. Nhìn cặp môi tươi đỏ của bạn mà nụ cười truyền ra điện lực yêu đời, tôi thấy những thử thách của cuộc sống bớt đi phần nào cường độ chua xót.
Muốn chào hỏi mà không dám, muốn nói chuyện mà chỉ ngó, muốn đến gần mà chỉ đi xa thôi. Các lời khuyên luân lý ấy khó vô được cửa tâm hồn họ. Tránh tội ở đây hiểu là gặp gỡ người khác phái ở nơi vắng vẻ lâu giờ khi không có lý do chính đáng, cần thiết.
Họ lại không thích ai ngang nhiên xen vô các việc thuộc thẩm quyền đảm trách gia đình họ. Hầu hết Người giao các thánh tâm đồ, sau giao cho giáo phẩm. Ở ngoài đường đang chờ bạn đi xi nê đủ thứ bạn mà miệng mở ra là tán gái, nói xầy.
Có thứ bạn trai lỡ thời không chủ trương tuyệt đối ở độc thân. Nhưng hy vọng nào không có tính chất mộng. Ai mục kích mấy trường hợp ấy, phải lấy làm khó chịu và thương hại chotính nông nỗi của họ.
Đức tin là siêu lý được yểm trợ bởi lý trí. Nhiều công việc gấp rút họ làm cách thẫn thờ, lờ đờ tựa nước ương. Vì lý do giáo dục nên tôi xin ông thôi hợp tác thì các nữ sinh ấy khóc như có tang, trong bè bạn khác mừng vì khỏi khổ vì những thói quen chướng mắt trái tai của ông ta.
Họ không khinh rẻ, phản đối, chia trí đâu. Edward nói đ àn bà phản bội không xin lỗi. Đến khi đụng trách nhiệm họ tỏ ra không kém hèn hạ.
Đừng ai nói họ kiêu căng. Kể cả những bạn trai tự nhiên bên ngoài coi khiêm nhu đều sánh với bạn gái có cái gì cứng cỏi hơn. Yêu ai họ cứ tưởng tượng ai cũng tốt, cũng chung thủy như họ.
Nếu cơm là thức ăn của thể xác họ thì trong tuổi nầy nhạc và thơ là thực phẩm tâm hồn họ. Tình thiện cảm pha màu sắc ái tình của bạn trai đối với đối tượng của nó có thể sánh như bướm với hoa. Thế là tuổi xanh, mầm tương lai của nhân loại, của quốc gia đang đi xuống mà không mấy ai có phương thế kiến hiệu để chận lại.
Còn Brizeux lúc đời đang lên có lần cao hứng nói: Tôi muốn làm César hay không làm gì hết. Tình mẫu tử ứa trào trong những cái đút cơm, lau mồ hôi hay những nét hôn trong sạch. Còn đầu rối, râu không cạo, quần ống cao ống thấp, bị ong đánh ở mặt mà tự nhiên nói cười trước bạn gái, thì chỉ có những bạn trai khật khùng mới làm.
Người bạn trai, khi lương tâm còn trong trắng, chưa đủ quyết định về đời của mình đã phải sinh ra, lớn lên trong bầu uế khí ấy. Những nền giáo dục chỉ lo luyện trí mà không luyện tâm là những nền giáo dục phản nhân bản. Jankélévich trong giới thợ thuyền ở Chemnitz không có nam thanh nào trên 17 tuổi mà thanh khiết, không có nữ thanh nào đồng trinh.