Nếu chàng Thúc Sinh của Nguyễn Du có hồi vênh mặt nói: Trên đường tiến hóa ấy, tinh thần lại bị chi phối bởi thủtính , làtính hoạt động theo bản năng. Có Ông Thầy kinh nghiệm.
Người ta thấy bạn trai ngoan ngoãn vâng vâng, dạ dạ tưởng đâu không có chuyện gì. Nhưng cótính như vậy chắc phải xã giao bặt thiệp mà tại sao có thái độ lạnh lạt? Trước hết chúng ta nên nhớ lại tuy ái tình của bạn trai mạnh hiểu là có tình cảm dồi dào nhưng họ sống bằng lý trí hơn bằng tình cảm khi giao tiếp với xã hội. Biết bao nhiêu trường hợp chối, xin lỗi làm cho người bàng quan tưởng đa số đ àn ông khờ.
Bảo họ sợ giai nhân, thì không. Lúc trà trộn trong xã hội vì thiếu tinh thần, muốn được yêu mến, binh vực giúp đỡ hay sao đó bạn trai dùng mánh lới tưng bốc, đề cao cá nhân mà họ giao tiếp. Lắm lúc họ nghĩ về ngả đường đời họ phải đi.
Mà riêng về mặt lý trí, tôi phải công bằng nhận sự ưu thắng của họ. Người ta có cảm tưởng họ là người làm mồi ngon cho quỷ dâm dục và trong họ tất cả là hung hăng, tởm gớm. Cứ chung mà nói những dân ở miền nhiệt đới, chịu ảnh hưởng những thứ khiêu dâm sớm, thì bị xuất tinh sớm.
Cách chung thì trong gia đình, cha để mẹ giữ tiền. Phải có những tay lưu manh cho họ những bài học cay đắng họ mới ý thức được phần nàotính chất giả dối của thứ người hồi nào luồn lụy nói: Có ta đây chẳng cơn cớ gì rồi đến lúc lại trắng trợn mửa ra những lời đ ê mạt trở mặt: Nhưng ta phải biết kính trọng thân thể vì trong đó tinh thần hoạt động và nhất là nó làm cung điện của Thượng đế ngụ.
Mà họ hành động như vậy chỉ tại vì trí tuệ của họ hoạt động nông cạn, căn cứ vào ngũ quan hơn vào lý luận: những lý luận về phẩm bình của chúng ta dưới mắt họ là cái gì nông nỗi. Đó là tôi chưa nói sự trống miệng tự nhiên hay ưa hư danh bắt nhiều người trai đem khoe cuộc đời ái ân của mình y như người ta quảng cáo cao đơn hoàn tán. Nhưng cái gì đòi suy nghĩ quá họ không thích.
Khi biết kích thích thần tượng danh dự, họ sẵn sàng hy sinh. Nếu phải tranh đấu cho chí cả thì họ dám chết sống. Đức tin là siêu lý được yểm trợ bởi lý trí.
Tôi sẽ khen họ thêm ở số sau về đức hy sinh của họ. Nhưng, thưa bạn, chuyện đâu còn có đó và chuyện đâu rồi cũng vào đấy. Ơû thời nầy mấy tiếng tự do, dân chủ cũ như trái đất mà tôi thấy có nhiều cơ quan giáo dục, người ta còn dùng lối giáo dục độc tài mà tôi gọi là lối giáo dục Tập vật như người ta luyện khỉ múa lân.
Thánh Aucutinh đã hoan phí nữa đời mình trong trụy lạc, nhờ thánh sủng trở về chính lộ và làm đại thánh. Lòng tự ái của bạn trai có khuyết điểm. Trong những cơ quan giáo dục đông thanh niên, thứ bạn trai nầy không hiếm.
Họ lại tìm riêng trong khối bạn ấy một người tâm giao. Hình như các bạn trai ấy mất ý thức về tội lỗi. Tôi muốn nói những sự lạm dụng các cuộc tắm biển, đóng trại trong rừng sâu hay các nơi tịch mạc để vừa phơi trãi thân xác cách thiếu kín đáo vừa bộc bạch tâm hồn.